Amir veya Üstünü Şikayet Hangi Durumda Disiplin Suçuna Dönüşür?
Haksız şikayet, 7068 sayılı Kanun kapsamında ciddi disiplin süreçlerine tabidir. Amir ve üstlerini haksız yere şikayet eden kolluk personelini bekleyen cezaları ve disiplin soruşturması aşamalarını şu şekilde özetleyebiliriz:
Haksız şikayet, bir çalışanın iş yerinde amirini, üstünü veya mesai arkadaşlarını gerçek dışı iddialar veya temelsiz suçlamalarla zarara uğratma kastıyla şikayet etmesidir. Bu eylem, disiplin cezası gerektiren ciddi bir suç olarak kabul edilir ve hem özel sektörde hem de kamuda işten uzaklaştırma, maaş kesintisi gibi yaptırımlara yol açar.
Bir çalışanın iş yerinde amirlerini, üstlerini, astlarını ya da mesai arkadaşlarını gerçek dışı veya temelsiz iddialarla, sırf zarara uğratmak kastıyla, elinde dayanabileceği herhangi bir delil ve haklı şüphe olmadan, sırf ilgilisine yönelik taşıdığı hasmane duygularla suçlaması anlamına gelir.
Bu tür şikayetler hem iş yerinde hem de kamuda disiplini bozan fiiller arasında yer alır ve ciddi yaptırımlar doğurur. Bu makalede, amirlerini, üstlerini ve diğer mesai arkadaşlarını haksız yere şikayet etmenin ne gibi sonuçlar doğuracağı ve hangi yasal çerçevelerde değerlendirileceği ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Amiri Haksız Yere Şikayetin Yasal Tanımı Nedir?
7068 sayılı Kanun haksız şikayet; Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun 8/4-(a) maddesi uyarınca, “Astlarını, aynı rütbedeki arkadaşlarını, üstlerini ya da amirlerini haksız yere şikayet etmek” 4 ay kısa süreli durdurma cezası ile cezalandırılır. Bu ceza, kişinin terfi sürecini durdurur ve özlük dosyasına işlenir. Ayrıca, memurun maaşında kesinti yapılmasını öngören aylıktan kesme cezası da uygulanabilir. Bu fiilin işlenmesi halinde 3 ceza puanı özlük dosyasına eklenir, bu da memurun kariyerinde olumsuz sonuçlar doğurur.
Amirini Haksız Yere Şikayet Etmenin Cezası Ne?
7068 sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Kanunu uyarınca, haksız şikayette bulunan memurlar için aşağıdaki cezalar öngörülür:
- 4 ay kısa süreli durdurma cezası,
- Aylıktan kesme (brüt maaşın 1/5’i ile 1/4’ü arasında),
- -4 ceza puanı (terfi ve kariyeri olumsuz etkiler).
Özellikle Emniyet, Jandarma ve Sahil Güvenlik teşkilatlarında bu cezalar, sicil kaydına işlenerek kalıcı sonuçlar doğurur.Bir memur, amirini haksız yere şikayet ettiğinde, ciddi disiplin cezaları ile karşı karşıya kalır. Özellikle devlet memurları açısından bu durum, 7068 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de net bir şekilde düzenlenmiştir.
AMİRİNİ YA DA ÜSTLERİNİ HAKSIZ YERE SUÇLAYAN BİR POLİS MEMURU, 4 AY KISA SÜRELİ DURDURMA CEZASI ALIR VE -4 CEZA PUANI- SİCİLİNE İŞLENİR. BU CEZA, KARİYER İLERLEMESİNİ DOĞRUDAN ETKİLER. Ayrıca, bu durum sadece maaş kaybına neden olmakla kalmaz, memurun iş yerindeki itibarı ve güvenilirliği de zedelenir. Şikayet edilen amirin aklanması durumunda, şikayetçi taraf hakkında daha ciddi soruşturmalar başlatılabilir.
Askeriyede Haksız Yere Şikayet Etmenin Cezası Nedir?
Askeri personel için disiplin kuralları daha serttir:
- Rütbe indirme,
- Görevden uzaklaştırma,
- Maaş kesintisi,
- -5 ceza puanı (uzman erbaş ve sözleşmeli personel için).
926 sayılı TSK Personel Kanunu ve 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş Kanunu gibi yasal düzenlemeler, askeriyede haksız şikayeti iftira kapsamında değerlendirerek cezalandırır.
Askeri disiplin, sivil kamu görevlilerine göre daha sıkı kurallara tabidir. Askeriyede görev yapan personel, üstlerini ya da rütbedeki arkadaşlarını haksız yere şikayet ederse, bu durum Askeri Ceza Kanunu ve ilgili disiplin hükümleri çerçevesinde değerlendirilir.
Askeriyede haksız şikayet, rütbe indirme, terfi geciktirme, maaş kesintisi gibi cezalarla sonuçlanabilir. Ayrıca, bu tür durumlar haksız şikayetin ağırlığına ve iftira suçu niteliği taşımasına göre görevden uzaklaştırma gibi daha ağır sonuçlar doğurabilir.
Disiplinin son derece önemli olduğu askeri kurumlarda, haksız yere şikayet etmek hem mesleki hem de kişisel itibarı ciddi şekilde sarsar.
Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında, terfileri 27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 28/5/1988 tarihli ve 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanunu, 18/3/1986 tarihli ve 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu ve 10/3/2011 tarihli ve 6191 sayılı Sözleşmeli Erbaş ve Er Kanunu hükümlerine tabi olan personelin;
*KISA SÜRELİ DURDURMA CEZASI VERİLMESİNİ GEREKTİREN HALLERDE BRÜT AYLIKLARININ 1/5’İ İLA 1/4’Ü KESİLİR. AYRICA KISA SÜRELİ DURDURMA KARŞILIĞI AYLIKTAN KESME DİSİPLİN CEZASI KARŞILIĞINDA -5 CEZA PUANI- SİCİLİNE İŞLENİR.
GENEL OLARAK YALAN YERE ŞİKAYETİN DİSİPLİN CEZASI: Yalan yere şikayet etmek, yalnızca etik bir sorun değil, aynı zamanda hukuki bir sorumluluk doğuran bir fiildir. Özellikle kamuda çalışan memurlar, bu tür şikayetlerle hem kendilerini hem de şikayet ettikleri kişileri zor durumda bırakabilirler. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve Devlet Memurlarının Şikayet ve Müracaatları Hakkında Yönetmelik bu konuda açık hükümler içermektedir.
Amiri Şikayetin Yasal Dayanağı
7068 sayılı Kanunun 8/4-(a) Maddesi, ast, üst veya mesai arkadaşlarına yönelik haksız şikayeti açıkça yasaklar. Ayrıca:
Danıştay 12. Dairesi, 2013 tarihli bir kararında, “şikayet hakkının kötüye kullanılmadığı” durumlarda ceza verilemeyeceğini vurgulamıştır.
Amiri Haksız Yere Şikayetin Etkileri
- İş yerinde güven kaybı,
- Çalışan motivasyonunun düşmesi,
- İdari süreçlerin yavaşlaması,
- Kurum itibarının zedelenmesi.
Şikayetin haksız olup olmadığı, idarenin resmi incelemesiyle belirlenir. Haksız yere şikayet edilen amir veya üst aklanırsa, şikayetçi hakkında haksız şikayet disiplin soruşturması başlatılır.
Kolluk Personeli Haksız şikayet cezası, yalnızca şikayetçi ve şikayet edilen kişiler arasında bir sorun yaratmakla kalmaz, iş yerindeki genel atmosferi de olumsuz etkiler. İş yerinde güven duygusunun zedelenmesi, çalışanlar arasındaki iş birliğinin azalmasına ve takım ruhunun bozulmasına yol açabilir.
Özellikle, bir çalışanın haksız yere suçlanması, o kişinin iş motivasyonunu düşürebilir ve kuruma olan bağlılığını azaltabilir. Ayrıca, yalan yere şikayet edilen kişiler, kendilerini savunmak zorunda kalırken zaman kaybı yaşayabilirler. Bu da iş verimliliğinin düşmesine neden olabilir. Kurum içerisindeki şikayet süreçlerinin uzun ve karmaşık olması, haksız yere yapılan şikayetlerin işleyişi aksatmasına neden olabilir.
7068 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Cezai Hükümleri
**7068 Sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun** Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı’nda görev yapan personelin disiplin süreçlerini düzenler.
Bu Kanun Hükmünde Kararname, haksız yere şikayet gibi eylemler karşısında net cezai yaptırımlar öngörmektedir. Kanunun 7. maddesinde yer alan bir diğer hüküm, daha önceki hizmetlerinde başarılı bulunan ve iyi derecede puan alan personelin, işlediği disiplin suçlarında cezalarının bir derece hafifletilebileceğini belirtir.
Ancak, bu hüküm sadece iyi değerlendirme puanı alan personel için geçerlidir ve her durumda uygulanmayabilir. Haksız yere şikayet gibi ciddi bir suç, genellikle bu tür hafifletici nedenlerle cezadan kurtulmayı zorlaştırır.
AMİRİ HAKSIZ YERE ŞİKAYET ETMEK EMSAL KARAR:
Bir şikayetin, haksız şikayet olması ve sonucunda şikayetçiye ceza verilebilmesi için ŞİKAYET KONUSU FİİLİN YAPTIRIM GEREKTİRMEYEN BİR FİİL OLMASI VE DOLAYISIYLA ŞİKAYET EDİLEN KİŞİNİN CEZA ALMAMIŞ OLMASI YETERLİ OLMAYIP, hem şikayet konusu fiilin yaptırım gerektiren bir fiil olması hem de şikayet konusu fiilin aslında gerçekleşmemiş bir fiil olması gerekmektedir.
Zira, kişinin fiilin yaptırım gerektiren bir fiil olup olmadığını değerlendirip tam isabetle bir sonuca ulaşması beklenemez. Bu değerlendirmeyi yapacak olan idaredir.
Disiplin Soruşturmasının sebep unsurunu oluşturan, “Amirlerini, üstlerini, aynı rütbedeki arkadaşlarını, astlarını veya diğer mesai arkadaşlarını haksız yere şikayet etmek” fiili nedeniyle verilen cezaların değerlendirilmesinde iki husus önem taşımaktadır: Bunlar; “şikâyetin” varlığı ve bu şikayetin “haksız” olmasıdır.
NİTEKİM EMSAL BİR DOSYADA VERİLEN KARARDA ÖZETLE:
“Devlet memurlarına demokratik bir hak ve bir güvence olarak, kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden dolayı şikayet hakkı verilmiş; bu hakkı kullanmaları nedeniyle Devlet memurlarına, Yönetmelikte tespit edilen usul ve esaslara aykırı surette veya her ne surette olursa olsun, bu haklarını kullanırken bir suç işlememiş olması kaydıyla ceza verilemeyeceği belirtilmiş, bu yolla şikayet hakkı güvence altına alınmıştır. Bu güvencenin yalnızca disiplin hukuku anlamında cezai işlemleri değil, mahiyeti itibarıyla cezalandırmaya yönelik her türlü işlemi de kapsayacağı tartışmasızdır. Bununla birlikte bu düzenlemeler ile ulaşılmaya çalışılan amacın, idare hukukunun en temel ilkelerinden olan idareye güven ve idari istikrar ilkelerinin korunması olduğu açıktır.”
“Her ne kadar …, hakkında yapılan yargılama sonucu beraat etmiş ise de; savcılıkça kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmeksizin dava açılması için yeterli delil olduğu sonucuna varılarak ceza davasının açıldığı ve davacının verdiği şikayet dilekçesinde, suç isnat etme kastı olan veya hakaret içeren ibarelere yer vermediği görülmüş olup, bir haksızlığa uğradığını samimi olarak düşünerek şikayet hakkını kullandığı sonucuna, varılan davacının, şikayet dilekçesi üzerine sicil amiri hakkında yapılan inceleme neticesinde “Ceza Tayinine Mahal Olmadığına” karar verilmesinin tek başına davacının üstlerini haksız yere şikayet etmek suçunu işlediği savıyla cezalandırılmasını gerektirmediği açıktır.
Bu durumda; davacının yasalarla kendisine tanınan şikayet hakkını kullanmak suretiyle şikayet dilekçesi vermesinde, ilgiliyi haksız yere şikayet etmek maksadının bulunmadığı anlaşıldığından, davacının şikayet hakkının etkin bir şekilde kullanılmasını engelleyecek şekilde disiplin cezası ile cezalandırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.”
ÖZETLE;
Yasal olarak tanınan (7068 Sayılı Kanun Haksız Şikayet) hakkının kötüye kullanılmaması hem iş yerinde adaletin sağlanmasına hem de disiplinin korunmasına katkıda bulunur. Yalan yere şikayet eden kişiler, sadece kendilerini değil, iş arkadaşlarını ve amirlerini de zor durumda bırakabilir. Bu nedenle, şikayet hakkının sorumluluk bilinciyle kullanılması ve doğru adımlarla yapılması, iş ortamındaki huzurun korunmasına yardımcı olacaktır.
İÇİNDEKİLER
“Çalışma hayatında psikolojik terör veya mobbing; bir veya birden fazla kişi tarafından, başka bir bireye yöneltilen ve o bireyi çaresiz ve savunmasız bir duruma getiren, süregelen faaliyetlerle bireyin çaresiz durumdan çıkmasını da engelleyen düşmanca ve ahlaka aykırı davranışları içeren bir kavramdır. Bu davranışlar belli bir sıklıkta (istatistiksel olarak en azından haftada bir defa) ve uzun bir zaman periyodunda (en azından altı aylık bir müddette) yapılıyor olmalıdır.”
https://www.tihek.gov.tr/upload/file_editor/2021/02/1612789982.pdf
