ASEM Güvenlik Soruşturması Nedir?
ASEM mülakat sürecinde adaylar, sağlık kurulu raporu ve güvenlik soruşturması sonucuna tabi tutulmaktadır. Bu süreçte, adayın sağlık durumu ile ilgili olumsuz bir rapor düzenlenmesi veya güvenlik soruşturması sonucunda olumsuz bir değerlendirme yapılması durumunda, adayın geçici kaydı sonlandırılmakta ve öğrenci statüsü sona erdirilmektedir. Bu işlem, idari işlem niteliğinde olup, İdare Mahkemesi’ne iptal davası açılması mümkündür.
ASEM Güvenlik Soruşturması Kararına İtiraz Süreci
Güvenlik soruşturması nedeniyle elenme kararı, adaylara yazılı olarak tebliğ edilmektedir. Tebliğ tarihinden itibaren 60 günlük hak düşürücü süre içerisinde iptal davası açılmalıdır. Bu süre zarfında başvuru yapılmaması halinde, idari işlem kesinleşir ve dava hakkı kaybolur.
ASEM Güvenlik Soruşturması Elenme Emsal Karar
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması süreci, 4045 sayılı Kanun’un 1. maddesi kapsamında düzenlenmiştir. Bu hüküm, kamu kurumlarında devlet güvenliğini tehlikeye düşürebilecek nitelikte bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimlerde görev yapacak kişilere yönelik güvenlik soruşturması yapılmasını öngörmektedir. Bu kapsamda, adayların adli sicil kaydı, kolluk kuvvetleri kayıtları, savcılık dosyaları ve diğer kamu kurumlarının arşiv kayıtları incelenmekte; kişisel veriler toplanmakta ve değerlendirilmektedir.
Anayasa Mahkemesi’nin 19/02/2020 tarihli ve E:2018/163, K:2020/13 sayılı kararında, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması uygulamalarının anayasal hakları ihlal ettiği belirtilmiştir. Kararda, Anayasa’nın 13. maddesi uyarınca temel hak ve özgürlüklerin ancak kanunla sınırlanabileceği; Anayasa’nın 20. maddesi uyarınca özel hayatın gizliliği ile kişisel verilerin korunması haklarının ihlal edilmemesi gerektiği vurgulanmıştır.
Mahkeme, güvenlik soruşturması kapsamında kişisel verilerin toplanması, saklanması ve kullanılmasına ilişkin yeterli hukuki güvencelerin bulunmaması sebebiyle 4045 sayılı Kanun’un ilgili hükmünün iptaline karar vermiştir. Kararda, güvenlik soruşturması kapsamında elde edilen kişisel verilerin ne şekilde kullanılacağına, kimlerin bu verilere erişim sağlayabileceğine, verilerin ne kadar süreyle saklanacağına ve ilgililerin bu verilere itiraz hakkına ilişkin açık ve belirgin hükümlerin bulunmadığı ifade edilmiştir.
ASEM Güvenlik Soruşturmasından Haksız Elenme ve İptal Nedenleri
Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının ardından, 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile 4045 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmış ve güvenlik soruşturması uygulamaları 7315 sayılı Kanun’un ilgili hükümleri ile düzenlenmiştir. Bu kapsamda, güvenlik soruşturması yapılması ve arşiv araştırması yürütülmesi sırasında kişisel verilerin korunması ve özel hayatın gizliliği ilkeleri dikkate alınmalıdır.
Güvenlik Soruşturması Dava Açma Süreci
Güvenlik soruşturması sonucunda olumsuz rapor düzenlenen adaylar, bu rapora dayanılarak ASEM mülakat sürecinden elendikleri takdirde, kararın tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde İdare Mahkemesi’ne iptal davası açabilirler. Dava dilekçesinde, güvenlik soruşturmasının hangi kurum tarafından yapıldığı, hangi bilgilere dayanılarak olumsuz karar verildiği ve bu süreçte usul hatası yapılıp yapılmadığı detaylı olarak açıklanmalıdır.
Aday, dilekçesinde, güvenlik soruşturmasının hukuka aykırı olarak yürütüldüğünü, kişisel verilerin hukuka aykırı olarak işlendiğini, savunma hakkının kısıtlandığını ve olumsuz değerlendirmenin keyfi olduğunu ileri sürebilir. Ayrıca, yürütmenin durdurulması talebi ile mahkeme kararının kesinleşmesine kadar idari işlemin uygulanmasının engellenmesi istenebilir.
ASEM Aday Şartları adlı makalemizden aday şartları hakkında detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
ASEM Güvenlik Soruşturması İptal Davasında Hangi Deliller Sunulmalıdır?
Mahkemeye sunulacak deliller arasında güvenlik soruşturması raporu, raporda yer alan bilgi ve belgeler, ilgili kamu kurumları tarafından düzenlenen yazışmalar, adaya yapılan bildirimler ve diğer belgeler yer almalıdır. Aday, ayrıca, önceki güvenlik soruşturması raporları, sabıka kaydı ve benzeri belgeleri de sunarak, olumsuz değerlendirmenin hukuka aykırılığını ortaya koyabilir.
İdare Mahkemesi, başvuruyu inceledikten sonra, idari işlemin hukuka aykırı olduğunu tespit ederse, güvenlik soruşturması nedeniyle verilen elenme kararını iptal edebilir. Mahkeme kararı ile adayın güvenlik soruşturması süreci yeniden başlatılabilir ve adayın statüsü iade edilebilir.
Anayasa Mahkemesi’nin kararında belirtilen ilkeler ışığında, ASEM güvenlik soruşturması sürecinde adayların kişisel verilerinin korunması, savunma haklarının sağlanması ve güvenlik soruşturması işlemlerinin belirli, öngörülebilir ve hukuka uygun şekilde yürütülmesi zorunludur. 7315 sayılı Kanun’un uygulanması sürecinde de bu ilkelere riayet edilmelidir.
Bu kapsamda, güvenlik soruşturması nedeniyle elenen adayların iptal davası sürecinde savunmalarını etkili biçimde yapabilmeleri için hukuki destek almaları, kişisel verilerinin korunması hakkına yönelik ihlalleri ayrıntılı olarak belirtmeleri ve güvenlik soruşturması sürecinde yapılan usul hatalarını somut delillerle ortaya koymaları önem arz etmektedir.
ASEM Güvenlik Soruşturması Elenme İptal Davası
ASEM sürecinde güvenlik soruşturması sonucunda olumsuz rapor düzenlenen adaylar, bu idari işlemin kendilerine yazılı tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içinde İdare Mahkemesi nezdinde iptal davası açma hakkına sahiptir. Davanın açılacağı yetkili mercinin İdare Mahkemesi olduğu, idari işlemlere karşı iptal davalarının tek muhatabı olarak yargı yerinin kuralda İdare Mahkemeleri olduğu Anayasa Mahkemesi ve Danıştay içtihatlarıyla da teyit edilmiştir.
ASEM Elenme Dava Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Dava dilekçesinde, öncelikle olumsuz güvenlik soruşturması kararının hangi kurum tarafından tesis edildiği açıkça gösterilmeli ve kararın dayanağını oluşturan bilgi ve belgeler tek tek sayılmalıdır. Bu açıklama, dava konusu idari işlemin esasını anlamaları açısından mahkemeye gerekli hususları sunmakla kalmayıp, aynı zamanda savunma hakkının kullanılmasını da mümkün kılar.
Usule ilişkin itirazlar, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması işlemlerinin 4045 ve devamı niteliğindeki 7315 sayılı Kanun’da öngörülen şekil, süre ve merci şemasıyla bağdaşmadığı veya idarenin takdir yetkisinin keyfi şekilde kullanıldığı durumlarda dilekçede ayrıntılı şekilde belirtilmelidir. Bu itirazlar arasında, adayın şahsına ait bilgi ve belgelere erişim hakkının kısıtlanması, dosya kapsamının şeffaf olmaması ve savunma imkânlarının daraltılması gibi somut usul ihlalleri yer alır.
Konya avukat sayfamızdan diğer hizmetlerimiz için bilgi alabilir bizimle iletişime geçebilirsiniz.
ASEM Güvenlik Soruşturması Elenme Halinde Başvuru Nedenleri
Esasa ilişkin savunmada ise, güvenlik soruşturması sonucunun hatalı veya eksik bilgi temeline dayandığı, kullanılan verilerin güncelliğinin sağlanmadığı, hukuka aykırı nitelikte keyfi tespit ve yorumlara yer verildiği, özel hayatın gizliliğine ilişkin Anayasa’nın 20. maddesi ve Kişisel Verileri Koruma Kanunu hükümlerine aykırı davranıldığı ileri sürülmelidir. Ayrıca Anayasa Mahkemesi’nin “kişisel veri” tanımına ilişkin içtihadında ifade edilen ölçütler (kimlik bilgileri, iletişim verileri, kişisel tercih ve sağlık bilgileri vb.) doğrultusunda, elde edilen verilerin kaynağının, içeriğinin ve kullanım sınırlarının kanunda öngörülen çerçeveyi aşıp aşmadığı değerlendirilebilir.
Dilekçeye ilişkin savunmaların ardından, İdare Mahkemesi’nce inceleme aşamasında dava dilekçesinin usul kurallarına uygunluğu denetlenir. Usul şartlarının yerine getirilmemesi halinde, mahkeme eksikliklerin tamamlanması için davacıyı otuz günlük süreye verebilir. Bu aşamanın ardından, mahkeme davalı idareden savunma isteyerek esas inceleme sürecini başlatır.
Davada, güvenlik soruşturmasını yapan kamu kurumlarının ilgili belgeleri, verilen rapor ve gerekçelere ilişkin yazışmalar, adayın talebi üzerine alınan önceki olumlu ya da olumsuz raporlar ve diğer adli/savcılık kayıtları delil olarak dosyaya kazandırılır. Mahkeme, bu deliller ışığında idari işlemin dayanağının hukuka uygunluğunu inceler.
ASEM Güvenlik Soruşturması Davası Değerlendirme Kriterleri
İptal davasında temel hukuki kriter, Anayasa’nın 13. ve 20. maddelerine uygun olarak güvenlik soruşturması işlemlerinin “ölçülülük ilkesi,” “kanuniliğe uygunluk” ve “belirlilik-hukuki güvence” şartlarını taşıyıp taşımadığıdır. Ayrıca, kişisel verilerin işlenmesi, saklanması ve paylaşılmasına dair hükümler kanunda açık şekilde düzenlendiğinden yürütülen işlemler, temel hak ve özgürlüklere uygun olmalıdır.
Davanın kabulü halinde İdare Mahkemesi, ilgili güvenlik soruşturması olumsuz sonucunu iptal eder ve işlemin hiç tesis edilmemiş sayılması sonucunu doğurur. Kararla birlikte adayın ASEM mülakat sürecine ilişkin kayıtları eski haline döner ve yeni bir güvenlik soruşturması süreci başlatılabilir.
ASEM Güvenlik Soruşturması Elenme Yürütmenin Durdurulması
Güvenlik soruşturması nedeniyle açılan iptal davalarında, adaylar İdare Mahkemesi’nden yürütmenin durdurulması talebinde bulunabilirler. Yürütmenin durdurulması kararı, dava konusu idari işlemin uygulamasının dava sonuçlanıncaya kadar ertelenmesi amacını taşır ve idari işlemin telafisi güç ya da imkânsız zararlar doğurması ve işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleştiği hallerde verilebilir.
Talebin dava dilekçesinde açıkça yer alması zorunludur; aksi takdirde mahkeme resen yürütmeyi durdurma kararı veremez. Yürütmenin durdurulması isteminin kabul edilebilmesi için, davacının idari işlemin uygulanması halinde uğrayacağı telafisi güç zararları somut verilerle ortaya koyması gerekir. Bu zararlar arasında eğitim hakkının kesintiye uğraması, maddi-manevi mağduriyet, kariyer planlamasının sekteye uğraması gibi unsurlar gösterilebilir.
ASEM Elenme Yürütmenin Durdurulması Kararı Niteliği
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesi uyarınca, yürütmenin durdurulması kararı öncelikle esas incelemeden önce verilir ve karar on beş gün içinde yazılı şekilde düzenlenir. Talebin reddi halinde, mahkeme bu gerekçeyi dilekçe ve eklerinde açıklar; kabulü halinde ise idare derhal bu kararı uygulamak zorundadır.
Yürütmenin durdurulması kararı, kesin nitelikte olmayıp, idare mahkemesince verildiği ilk derece aşamasında Bölge İdare Mahkemesi’ne itiraz edilebilir. Bölge İdare Mahkemesi kararı kesindir.
Güvenlik soruşturması iptal davası sürecinde yürütmenin durdurulması kararı, davanın esasını etkilemeksizin, yalnızca idari işlemin uygulanmasını durdurur. Bu sayede aday, dava sonuçlanana kadar ASEM kayıt ve mülakat süreçlerine devam edebilir veya emsallerinden geri kalması önlenir.
Anayasa’nın 125. maddesi uyarınca, yürütmenin durdurulması kararı, olağanüstü hâl, savaş, milli güvenlik ve kamu düzeni gibi istisnai hallerde kanunla sınırlanabilir. ASEM güvenlik soruşturması işlemlerinde böyle bir istisna mevcut değildir; bu nedenle yürütmenin durdurulması talebi yasada öngörülen usul ve esaslara uygun şekilde değerlendirilmeli ve aday lehine karar verilmesi durumunda idari işlemin uygulaması durdurulmalıdır.
ASEM Güvenlik Soruşturması İptal Davasında Başarı İçin Öneriler
Sonuç olarak, ASEM adaylarının güvenlik soruşturması nedeniyle ilişik kesme işlemlerine karşı açacakları iptal davalarında hem esas hem tedbir taleplerinin dikkatle hazırlanması gerekir. İptal davasında hukuka aykırılık unsurlarının somut verilerle tespiti, yürütmenin durdurulması istemiyle aday haklarının korunması ve idari işlemin etkisiz hale getirilmesi davanın kaderini belirleyecek en önemli faktörlerdir.
