Aylıktan Kesme Disiplin Cezası Nasıl Verilir? İtiraz Süresi ve Hukuki Yollar (2025)
Aylıktan kesme disiplin cezası, özellikle kamu görevlileri ve TSK personeli açısından hem maddi hem de mesleki sonuçlar doğuran ciddi bir yaptırımdır. Personelin görevini eksik, geç ya da usule aykırı yerine getirmesi halinde uygulanabilen aylıktan kesme disiplin cezası, belirli bir oranda maaştan kesinti yapılmasını içerir ve sicile işlenmesi nedeniyle terfi, görev yeri değişikliği ve hatta meslekten ihraç süreçlerinde olumsuz etkiler yaratabilir.
Disiplin kurulları tarafından verilen aylıktan kesme disiplin cezası, her zaman hukuki denetime tabidir; bu nedenle söz konusu cezaya muhatap olan personelin, kararın dayanağı olan iddiaları ve savunma sürecini detaylı şekilde değerlendirmesi büyük önem taşır. Özellikle aylıktan kesme disiplin cezası verilmeden önce savunma hakkının tanınıp tanınmadığı, cezalandırma usulünün mevzuata uygun yürütülüp yürütülmediği hususları, iptal davalarında belirleyici olmaktadır. Sonuç olarak, aylıktan kesme disiplin cezası, yalnızca bir mali kesinti değil; personelin kariyerini derinden etkileyebilecek bir disiplin yaptırımıdır.
Aylıktan Kesme Cezası Nedir?
Disiplin cezaları; kamu hizmetlerinin düzenli, etkili ve hukuka uygun bir şekilde yürütülmesini sağlamak amacıyla uygulanan idari yaptırımlardır. Yargı kararlarında ve doktrinde de vurgulandığı üzere, devlet memurlarının görevlerini yerine getirmemeleri, mevzuata aykırı davranmaları veya yasaklanan fiilleri işlemeleri hâlinde, bu fiillerin niteliği ve ağırlık derecesine göre disiplin cezaları uygulanmaktadır.
Kamu hizmetinin belirli bir düzen içinde işlemesi için hayati öneme sahip olan disiplin cezaları, yapısı gereği diğer idari işlemlerden ayrılır. Disiplin cezası verme yetkisine sahip organlar; bu organların kuruluşu, işleyişi, karar alma süreçleri, itiraz yolları ve tüm işlemlerin süre şartlarıyla birlikte hukuka uygunluk denetimine tabidir. Bu nedenle, disiplin süreçleri sıkı şekil kurallarına bağlı olarak yürütülmeli, keyfiliğe yer verilmemelidir.
AYLIKTAN KESME CEZASI TANIMI (657 sayılı Kanun Madde 125/C): *Memurun BRÜT aylığından, 1/30- 1/8 arasında kesinti yapılmasıdır.
Aylıktan Kesme Cezası Şartları Nelerdir?
- Kasıtlı olarak; verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak,
- Özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek,
- Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzerlerini özel menfaat sağlamak için kullanmak,
- Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak,
- Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek,
- Görev yeri sınırları içerisinde herhangi bir yerin toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz olarak kullanılmasına yardımcı olmak,
- Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,
Aylıktan Kesme Cezası İçin İdari Soruşturma Süreci
- Olayla ilgili görevlendirilen soruşturmacının bağımsız ve tarafsız olması gerekir.
- Disiplin Soruşturmasına konu fiil için, soruşturma izni alınması gerekmekte olduğu unutulmamalıdır.
- Memurun hem lehine hem de aleyhine olacak şekilde tüm delil ve ifadeler ayrım yapılmaksızın toplanması gerekir.
- Fiilin nerede, ne zaman, nasıl işlendiği araştırılıp, ilgili tutanaklar tahkikat dosyasına eklenmelidir. Memurun kendisini savunmak amacıyla sunduğu deliller de dosyaya eklenmeli, gerekirse istenilen yerden temin edilmesi gerekir.
- Olayla ilgili varsa tanık ifadelerine başvurulmalı, Tanıklara yönlendirici sorular telkin edilmemelidir.
- Disiplin Soruşturması sonucunda rapor hazırlanmalı bu raporu hazırlayan ile disiplin cezası tayin edecek merciin aynı olmaması gerekmektedir. Disiplin amiri tarafından yapılan disiplin soruşturması sonucunda disiplin cezasını bir üst amir vermelidir. Aynı şekilde ileride dişilin cezası tayin edebilme yetkisini taşıyan amir olayla ilgili tanıklık yaparsa sonradan disiplin cezası vermesi hukuka aykırı olacaktır.
- Memurun savunması mutlaka alınmalı, savunma için kendisine en az 7 gün süre verilmelidir.
- Ancak kanunda yazılı olan eylemlerin karşılığında tayin olunan disiplin cezaları memura tatbik edilebilir. Disiplin amiri tarafından kıyas yapılamaz, disiplin suçunu oluşturan fiillerin tanımı genişletilemez.
- Memurun fiili işlerken taşıdığı saik önemlidir. Eğer kasten işlenen bir fiilden kaynaklı disiplin cezası öngörülmüş ise memurun bilmeden veya kazara fiili işlemesi cezalandırma açısından önem taşımaktadır.
Devlet Memurları Disiplin Yönetmeliği
Disiplin Soruşturması
MADDE 28– (1) Disiplin cezası verilebilmesi için memur hakkında soruşturma açılması zorunludur. Soruşturma yapılmadan disiplin cezası verilemez.
(2) Disiplin soruşturması, memurlar arasından görevlendirilen muhakkik ya da teftiş, denetim ve soruşturma yapmakla görevli memurlar eliyle yapılır. Disiplin soruşturmasında birden fazla memur birlikte görevlendirilebilir.
(3) Disiplin soruşturmasında muhakkik görevlendirilmesi hâlinde muhakkik, hakkında soruşturma yapacağı memurdan hiyerarşik olarak alt seviyede olamaz.
Muhakkikin Çalışma Usulü
MADDE 29– (1) Muhakkik, savunma isteme ve disiplin cezası verme yetkisi hariç olmak üzere soruşturma konusuyla sınırlı olarak kendisini görevlendiren disiplin amirinin bütün yetkilerini haiz olup bu kapsamda her türlü evrakı incelemeye, hakkında inceleme yapılan memurun ifadesini almaya, memur tarafından gösterilen veya bilgisi olabileceğini değerlendirdiği kişilerden bilgi istemeye ve/veya bunları dinlemeye yetkilidir.
(2) Muhakkik, soruşturma konusu fiil veya hâl dışında disipline aykırı yeni bir fiil veya hâl tespit ederse kendiliğinden soruşturma yapamaz. Durumu disiplin amirine yazılı olarak bildirir. Kendisine yazılı olarak ek soruşturma görevi verildiği takdirde bu konularda da soruşturma yapabilir.
(3) Muhakkik, “Giriş bilgileri”, “Maddi delil ve belgeler”, “İfade ve bilgisine başvurulanlar”, “Konuya ilişkin mevzuat”, “Değerlendirme ve kanaat” ile ihtiyaca göre oluşturulan diğer bölümlerden ibaret bir “Muhakkik Raporu” düzenler ve gizli yazıyla kendisini görevlendiren disiplin amirine sunar.
(4) Muhakkik, hazırladığı raporda atıf yaptığı belgelerin asıllarını ya da onaylı örneklerini eksiksiz olarak soruşturma dosyasına ekler. Dosyadaki her sayfa ve belgeyi numaralandırarak dizi pusulası hazırlar.
Disiplin Amirlerinin Görev ve Yetkileri Nelerdir?
Disiplin amirleri, kamu kurumlarında çalışan disiplini ve düzenin korunmasından doğrudan sorumludur. Bu sorumluluk, belirli yetkilerle birlikte gelir ve yasal sınırlarla çerçevelenmiştir.
1. Hangi Disiplin Cezalarını Verebilirler?
Disiplin amirleri, şu cezaları doğrudan verme yetkisine sahiptir:
- Uyarma
- Kınama
- Aylıktan kesme
2. İtiraz Üzerine Karar Gözden Geçirme Yetkisi
Disiplin amirleri tarafından verilen bir cezaya itiraz edilmesi ve bu itirazın kabulü hâlinde, disiplin amiri:
- Verdiği kararı yeniden değerlendirerek,
- Cezayı hafifletebilir ya da tamamen kaldırabilir.
3. Yetki Devredilemez
Disiplin amirliği kişiye bağlı bir görevdir ve bu yetki başka bir kişiye devredilemez.
4. Süre İçinde Soruşturma Zorunluluğu
Disiplin amirleri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesi kapsamında, memurun disipline aykırı davranışını öğrendiği tarihten itibaren, kanunda belirtilen sürelerde:
- Disiplin soruşturmasını başlatmak,
- Ve cezayı uygulamak zorundadır.
Bu yükümlülük, disiplin cezası verme yetkisinin zaman aşımına uğramasını önlemek için hayati öneme sahiptir.
5. Hakkaniyet ve Eşitlik Esası
Disiplin amirleri, yetkilerini kullanırken:
- Hakkaniyet,
- Eşitlik,
- Ve memurlara tanınan yasal haklar çerçevesinde hareket etmekle yükümlüdür.
6. Aylıktan Kesme Cezası İçin Süre Şartı
Disiplin amiri, aylıktan kesme cezasını, soruşturmanın tamamlandığı tarihten itibaren en geç 15 gün içinde vermek zorundadır.
Aylıktan Kesme Cezası için İfade ve Savunma
Savunma
MADDE 30– (1) MEMURA SAVUNMA HAKKI TANINMADAN DİSİPLİN CEZASI VERİLEMEZ. Savunma, soruşturma sürecinin son aşamasında disiplin amiri tarafından istenir.
(2) Savunma, memur hakkındaki iddialar, bu iddiaların dayandığı deliller, isnat edilen fiil veya hâllerin hukuki nitelendirmesi ve 657 sayılı Kanunun 125 inci maddesinde sayılan fiil veya hâllerden hangisinin kapsamına girdiği bent ve alt bent belirtilerek istenir.
(3) Memur, yetkili kurulun veya disiplin amirinin YEDİ GÜNDEN AZ OLMAMAK ÜZERE verdiği süre içinde veya belirtilen bir tarihte savunmasını yapar.
(4) Savunma istemine ilişkin yazıda, süresi içinde yapılmaması hâlinde savunma hakkından vazgeçilmiş sayılacağı belirtilir.
(5) Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına ilişkin soruşturma süreci sonunda disiplin amiri savunmayı aldıktan sonra soruşturma dosyasını disiplin kuruluna gönderir.
(6) Devlet memurluğundan çıkarma cezasına ilişkin soruşturma süreci sonunda disiplin amiri savunmayı aldıktan sonra ceza verilmesi gerektiği kanaatine varırsa soruşturma dosyasını, kanaatini içeren yazı ile birlikte yüksek disiplin kuruluna gönderir. Yüksek disiplin kurulunca, memurun sözlü veya yazılı olarak son savunması, 657 sayılı Kanunun 129 uncu maddesinde tanınmış olan haklardan yararlanmasına imkân sağlanmak suretiyle ayrıca talep edilir.
Aylıktan Kesme Cezasına İtiraz Nereye Yapılır?
Devlet memurlarına uygulanan uyarma, kınama ve aylıktan kesme gibi disiplin cezalarına karşı yapılacak itirazları değerlendirme yetkisi, ilgili disiplin kurullarına aittir.
İtiraz süreci, kararın ve eklerinin ilgili kurula ulaşmasından itibaren işlemeye başlar. Disiplin kurulu, itiraz dilekçesini aldıktan sonra en geç otuz gün içinde kararını vermek zorundadır. Bu süre, memurun hak arama özgürlüğü ve idarenin hukuka uygun hareket etme yükümlülüğü açısından büyük önem taşır.
Disiplin kurulu, itirazı değerlendirirken sadece verilen cezanın hukuka uygunluğunu inceler. Yeni bir disiplin cezası verme yetkisi yoktur; yalnızca cezanın kaldırılmasına veya aynen onanmasına karar verebilir.
Aylıktan Kesme Cezasında İtiraz Süresi Ne Kadardır?
Devlet memuruna verilen aylıktan kesme disiplin cezasına karşı itiraz süresi, kararın memura tebliğ edildiği tarihten itibaren yedi (7) gündür.
Bu süre, hak kaybı yaşanmaması açısından son derece önemlidir. Süresi içinde yapılmayan itirazlar işleme alınmaz ve disiplin cezası kesinleşmiş sayılır. Bu nedenle memurun, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde disiplin kuruluna yazılı olarak başvurması gerekir.
Aylıktan Kesme Gerektiren Suçlarda Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Aylıktan kesme cezası gibi disiplin yaptırımlarında zamanaşımı süreleri, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun disciplinary işlem sürecine dair 32. maddesi uyarınca belirlenmiştir.
Soruşturmaya Başlama Süresi:
Disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâlin öğrenildiği tarihten itibaren:
- Uyarma, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezaları için bir ay içinde disiplin soruşturmasına başlanmalıdır.
- Devlet memurluğundan çıkarma cezası için bu süre altı ay olarak belirlenmiştir.
Bu süreler içinde işlem yapılmazsa disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrar.
Kesin Zamanaşımı Süresi:
Disipline konu fiil ya da hâlin işlendiği tarihten itibaren en geç iki yıl içinde disiplin cezası verilmemişse, ceza verme yetkisi sona erer. Yani, iki yıl içinde hiçbir işlem yapılmazsa ilgili kamu görevlisi hakkında disiplin cezası uygulanamaz.
Aylıktan Kesme Cezası Si̇li̇nme Süresi̇
Disiplin Cezaları Özlük Dosyasından Ne Zaman Silinir?
Devlet memurlarına verilen disiplin cezaları, ilgili memurun özlük dosyasına işlenir. Ancak bu cezalar, belirli süreler sonunda ve bazı şartlar gerçekleştiğinde dosyadan silinebilir.
Silinme Süreleri:
- Uyarma ve kınama cezaları: Uygulama tarihinden itibaren 5 yıl sonra,
- Aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezaları: 10 yıl sonra
ilgili memur, atamaya yetkili amire başvurarak özlük dosyasındaki cezanın silinmesini talep edebilir.
Silinme Şartları:
Bu süreler içinde memurun davranışları olumlu bulunursa, başvuru değerlendirilir ve silme kararı verilebilir. Karar olumlu ise, bu durum da yine özlük dosyasına işlenir.
Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasında ise; silme işleminden önce disiplin kurulunun görüşü (mütalaası) alınır. Kurulun değerlendirmesi olumlu olursa, yukarıda belirtilen hükümler uygulanır.
Aylıktan kesme cezası hakkında daha detaylı bilgiler için Memura Disiplin Cezası ve Konya Avukat Disiplin Cezası sayfalarımızı ziyaret edebilirsiniz.
Disiplin Cezasına İtiraz Dilekçesi Nasıl Yazılır?
- Disiplin cezaları verildiği tarihten itibaren hüküm ifade eder ve derhal uygulanır.
- Aylıktan kesme cezası, cezanın veriliş tarihini takip eden aybaşında uygulanır.
- Verilen disiplin cezaları üst disiplin amirine, Devlet memurluğundan çıkarma cezası ayrıca Devlet Personel Başkanlığına bildirilir.
- Aylıktan kesme cezası ile tecziye edilenler 5 yıl, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile tecziye edilenler 10 yıl boyunca daire başkanı kadrolarına, daire başkanı kadrosunun dengi ve daha üstü kadrolara, bölge ve il teşkilatlarının en üst yönetici kadrolarına, düzenleyici ve denetleyici kurumların başkanlık ve üyeliklerine, vali ve büyükelçi kadrolarına atanamazlar.
- Aynı olaydan dolayı memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması, disiplin kovuşturmasını geciktiremez.
- Memurun ceza kanununa göre mahkum olması veya olmaması halleri, ayrıca disiplin cezasının uygulanmasına engel olamaz.
- Disiplin cezası verilmesine sebep olmuş bir fiil veya halin cezaların özlük dosyasından silinmesine ilişkin süre içinde tekerrüründe bir derece ağır ceza uygulanır. →Aynı derecede cezayı gerektiren fakat ayrı fiil veya haller nedeniyle verilen disiplin cezalarının üçüncü uygulamasında bir derece ağır ceza verilir.
- Geçmiş hizmetleri sırasındaki çalışmaları olumlu olan ve ödül veya başarı belgesi alan memurlar için verilecek cezalarda bir derece hafif olanı uygulanabilir.
- Yukarıda sayılan ve disiplin cezası verilmesini gerektiren fiil ve hallere nitelik ve ağırlıkları itibariyle benzer eylemlerde bulunanlara da aynı neviden disiplin cezaları verilir.
- Öğrenim durumları nedeniyle yükselebilecekleri kadroların son kademelerinde bulunan Devlet memurlarının, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının verilmesini gerektiren hallerde, brüt aylıklarının 1/4 – 1/2 kesilir ve tekerrüründe görevlerine son verilir.
Disiplin Cezası Vermeye Yetkili Amirler
Danıştay’ın 12. Dairesi emsal kararında:
Kamu idarelerinin, memurlar tarafından kendilerine verilen hastalık raporlarının, hastalık iznine çevrilmesinden önce, raporların usule uygunluğu hususunda üzerine düşen denetim yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle bu raporların hastalık iznine çevrildiği ancak izin süresinin bitiminden sonraki bir tarihte raporun usule aykırı olduğunun anlaşıldığı durumlarda ise idareye usule aykırı hastalık raporu veren memur hakkında, kusurluluk durumu göz önüne alınarak 657 sayılı Kanun’da yer alan disiplin hükümlerinin uygulanması mümkünse de, hastalık izni boyunca göreve gelmeyen ve idare tarafından bu konuda kendisine herhangi bir bildirim de yapılmamış olan memurun, mazeretsiz olarak göreve gelmediğinden bahisle görevden çekilme isteğinde bulunmuş sayılmasına hukuki imkan bulunmamaktadır.”
…diyerek davacı hakkında verilen hastalık raporunun, hastalık iznine çevrilmesinden ve bu izin süresinin bitmesinden sonraki bir tarihte, davacının almış olduğu hastalık raporunun usule aykırı olduğu kabul edilerek hastalık iznine karşılık gelen günler için mazeretsiz olarak göreve gelmediğinden bahisle görevden çekilme isteğinde bulunmuş sayıldığı ve bu nedenle görevine son verildiği anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varmıştır.
Danıştay 5. Dairesinin E:2016/10059, K:2016/5931 sayılı kararında:
Davacının 657 sayılı Kanunun 125/D-f maddesi uyarınca kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılması gerekmekte ise de davacının yükselebileceği derecenin son kademesinde olması geçmiş sicillerinin iyi ve pekiyi olması nedeniyle brüt aylığının 1/30 oranında aylıktan kesme cezası ile cezalandırıldığı anlaşılmıştır.
Olayda; hakkında yapılan soruşturma ile eylemi, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası olarak değerlendirilen davacının durumunun, öncelikle bu cezayı vermeye yetkili disiplin kurulunda görüşülmesi ve bir alt cezanın bu kurulca değerlendirilmesi gerekirken, disiplin kurulu kararı alınmaksızın doğrudan atamaya yetkili amir tarafından bir alt ceza olan aylıktan kesme cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin işlemde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
