Konut Dokunulmazlığını İhlali Suçu ve Cezası, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 116. maddesinde düzenlenmiştir ve hürriyete karşı suçlar bölümünde yer almaktadır. Bu suç, bireylerin yaşadıkları konutun huzur ve güvenliğini koruma altına almakta ve izinsiz girilmesini yasaklamaktadır.
Konut Dokunulmazlığının Tanımı ve Kapsamı
Konut dokunulmazlığı, bireyin yaşadığı mekânın, yani evinin, izinsiz girilmelere karşı korunmasıdır. Bu koruma, bireyin yaşadığı mekânda huzur ve emniyet içinde bulunmasını amaçlar. Konut dokunulmazlığı, anayasa ile de güvence altına alınmış olup, TCK m. 116 ile ihlali durumunda ceza öngörülmüştür.
Tarihsel Gelişim
Konut dokunulmazlığının ihlali suçu, çok eski zamanlardan beri var olmuş bir kavramdır. Roma Hukuku’nda ve Germen Hukuku’nda bu hak dini ve sosyal bir özellik taşırken, Osmanlı döneminde Tanzimat sonrası ceza kanunlarında yer almıştır. Cumhuriyet döneminde ise 1924 Anayasası ile anayasal bir hak olarak tanınmış ve TCK’da suç olarak düzenlenmiştir.
Korumaya Alınan Hukuki Değer
Konut dokunulmazlığının ihlali suçu ile korunan hukuki değer, bireyin hürriyetidir. Bu suç, bireyin yaşadığı mekânda rahatsız edilmeden yaşama hakkını korumayı amaçlar. Doktrinde bu konuda farklı görüşler olsa da, genel olarak kabul gören görüşe göre, konut dokunulmazlığının ihlali, bireyin konutundaki huzur ve güvenliğini sağlayan hürriyetin korunması anlamına gelmektedir.
Suçun Unsurları
- Fiil: Bu suçun maddi unsuru, bireyin konutuna izinsiz olarak girme veya girdikten sonra çıkmama fiilidir.
- Girmek: Failin konuta veya eklentilerine izinsiz olarak girmesi durumudur. Bu eylem, failin bütün vücuduyla veya bir kısmıyla konuta dahil olmasıyla gerçekleşir.
- Çıkmamak: Failin izinsiz olarak girdiği konuttan çıkmaması durumudur.
- Bu fiillerin, hak sahibinin rızasına aykırı olarak gerçekleşmesi gerekmektedir.
- Fail ve Mağdur: Suçun faili herhangi bir kimse olabilirken, mağdur, konutta yaşayan bireydir. Aile fertleri, birlikte yaşadıkları konutta birbirlerine karşı bu suçu işleyemezler.
- Konu: Suçun konusu, bireyin yaşadığı konut ve konutun eklentileridir. Konut, bireyin yaşadığı her türlü mekânı kapsar. Eklenti ise konuta bağlı ve onun içinde yaşamı sürdürmeyi sağlayan yerlerdir.
1.2. Hukuki Düzenleme
TCK’nın 116. maddesi, konut dokunulmazlığını ihlal suçunu şu şekilde tanımlar:
- Madde 116/1: Bir kimsenin konutuna veya işyerine ya da bunların eklentilerine rızası olmaksızın giren kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Madde 116/2: Bir kimsenin konutuna veya işyerine rızası ile girdikten sonra, çıkması istenmesine rağmen orada kalmaya devam eden kişi, aynı ceza ile cezalandırılır.
Konut Dokunulmazlığını İhlali Suçu ve Cezası
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu, bireylerin özel yaşam alanlarının korunmasını amaçlar. Bu suçun temel halleri için öngörülen ceza, altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıdır. Ancak, suçun nitelikli hallerinde ceza artırılmaktadır.
İşyeri Dokunulmazlığının İhlali Suçu ve Cezası
TCK’nın 116. maddesi, konut dokunulmazlığının yanı sıra işyeri dokunulmazlığını da koruma altına alır. İşyeri dokunulmazlığını ihlal eden kişiler de aynı şekilde cezalandırılır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunun Şartları
Konuta Kişinin Rızası Dışında Girilmesi
Bir kişinin konutuna veya işyerine, sahibinin rızası olmaksızın girilmesi durumunda bu suç oluşur. Örneğin, bir kişinin evine izinsiz giren komşusu, konut dokunulmazlığını ihlal etmiş olur.
Konuta Rıza ile Girdikten Sonra Konut Sahibinin Rızası Hilafına Çıkılmaması
Konut veya işyerine rızayla girildikten sonra, ev sahibinin çıkma talebine rağmen orada kalmaya devam etmek de bu suçu oluşturur. Örneğin, misafir olarak geldiği evde, ev sahibinin çıkmasını istemesine rağmen kalmaya devam eden kişi bu suçu işlemiş olur.
Konut Dokunulmazlığı Suçunda Cezayı Artıran Nitelikli Haller
Cebir ve Tehdit Kullanılması Suretiyle Konut Dokunulmazlığını İhlal
Suçun işlenmesi sırasında cebir veya tehdit kullanılması durumunda, ceza bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına çıkar. Örneğin, bir kişinin evine zorla giren ve ev sahibini tehdit eden kişi, bu nitelikli hali gerçekleştirmiş olur.
Geceleyin Konut Dokunulmazlığının İhlali
Suçun gece vakti işlenmesi durumunda ceza artırılır. Gece vakti, güneşin batmasından bir saat sonra başlayıp, güneşin doğmasından bir saat öncesine kadar olan süreyi kapsar. Örneğin, gece yarısı bir evin bahçesine izinsiz giren kişi, bu nitelikli hali gerçekleştirmiş olur.
Silah Kullanılması Suretiyle Konut Dokunulmazlığının İhlali
Suçun silahla işlenmesi durumunda ceza artırılır. Silah, ateşli veya kesici aletleri kapsar. Örneğin, bıçakla bir eve giren kişi, bu nitelikli hali gerçekleştirmiş olur.
Kişinin Kendini Tanınmayacak Bir Hale Koyması Suretiyle Konut Dokunulmazlığını İhlal
Failin kimliğini gizlemek amacıyla kılık değiştirmesi veya yüzünü kapatması durumunda ceza artırılır. Örneğin, maske takarak bir eve giren kişi, bu nitelikli hali gerçekleştirmiş olur.
Birden Fazla Kişi Tarafından Konut Dokunulmazlığının İhlali
Suçun birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi durumunda ceza artırılır. Örneğin, iki kişinin birlikte bir eve izinsiz girmesi bu nitelikli hali oluşturur.
Suç Örgütlerinin Korkutucu Etkisinin Kullanılması Suretiyle Konut Dokunulmazlığının İhlali
Suç örgütlerinin korkutucu gücünden yararlanarak işlenen ihlallerde ceza artırılır. Örneğin, mafya bağlantısını kullanarak bir eve giren kişi, bu nitelikli hali gerçekleştirmiş olur.
Kamu Görevinin Sağladığı Güç ve Nüfuzun Kullanılması Konut Dokunulmazlığının İhlali
Kamu görevlisinin, görevinden kaynaklanan yetkisini kötüye kullanarak suçu işlemesi durumunda ceza artırılır. Örneğin, polis memurunun yetkisini aşarak bir eve izinsiz girmesi.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunda Şikayet
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu, mağdurun şikayetine bağlı bir suçtur. Mağdur, fiili ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayette bulunmalıdır. Bu süre içinde şikayet edilmezse, fail hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunda Soruşturma ve Kovuşturma (Yargılama)
Soruşturma
Mağdurun şikayeti üzerine, Cumhuriyet savcısı tarafından soruşturma başlatılır. Soruşturma sırasında deliller toplanır, tanıklar dinlenir ve gerekirse olay yeri incelemesi yapılır.
Kovuşturma
Yeterli delil bulunması halinde, savcı tarafından iddianame düzenlenerek dava açılır. Dava, Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülür. Mahkeme, delilleri değerlendirerek sanığın suçlu olup olmadığına karar verir.
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunda Zamanaşımı
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu için öngörülen dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre içinde dava açılmazsa, suç zamanaşımına uğrar ve fail hakkında yargılama yapılamaz.
Verilebilecek Ceza ve Yaptırımlar
Hapis Cezası
Suçun temel hali için 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Nitelikli hallerde bu ceza artırılır.
Adli Para Cezasına Çevirme
Mahkeme, hapis cezasını adli para cezasına çevirebilir. Bu durumda, belirlenen miktar üzerinden para cezası verilir.
Erteleme
Mahkeme, cezanın ertelenmesine karar verebilir. Bu durumda, fail belirli bir denetim süresi içinde denetlenir ve bu süreyi suç işlemeden geçirirse ceza infaz edilmez.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Mahkeme, hükmün açıklanmasını geri bırakabilir. Bu durumda, fail 5 yıl süreyle denetim altında tutulur. Bu süre içinde kasıtlı bir suç işlemezse, hüküm ortadan kalkar.
Sıkça Sorulan Sorular
- Konut dokunulmazlığını ihlal suçu hangi durumlarda oluşur?
Bir kişinin konutuna veya işyerine izinsiz girilmesi veya rızayla girildikten sonra çıkma talebine rağmen kalınması durumunda bu suç oluşur.
- Bu suçun cezası nedir?
Temel hali için 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Nitelikli hallerde ceza artırılır.
- Şikayet süresi ne kadardır?
Mağdur, fiili ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayette bulunmalıdır.
- Suçun zamanaşımı süresi nedir?
Bu suç için öngörülen dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Yargıtay Kararı Örneği
Yargıtay 6. Ceza Dairesi, konut dokunulmazlığının ihlali suçundan sanık R.D.’nin 1 yıl 8 ay hapis cezası ile cezalandırılmasına ilişkin yerel mahkeme kararını onamıştır. Bu karar, konut dokunulmazlığını ihlal suçunun ciddiyetini ve yargı organlarının bu suça yaklaşımını göstermektedir.
Sonuç
Konut dokunulmazlığını ihlal suçu, bireylerin özel yaşam alanlarının korunması açısından büyük önem taşır. Bu nedenle, hukuki süreçlerin titizlikle yürütülmesi ve bireylerin haklarının korunması esastır.
